Na meer dan drie millennia begraven te hebben gelegen op een vulkanische heuvel in Hongarije, zijn 900 bronzen sieraden, wapens en gereedschappen door archeologen opgegraven. Deze uitzonderlijke schat, een ware tijdcapsule, onthult de rituelen en het vakmanschap van de mysterieuze bewoners van de regio.
Op de vulkanische hoogten van de Somló-heuvel, in het westen van Hongarije, hebben recente opgravingen een nieuw beeld geschetst van de levenswijze en rituelen van onze voorouders. Archeologen hebben er uitzonderlijke vondsten van bronzen voorwerpen gedaan: honderden artefacten, sieraden, wapens en versieringen uit de late bronstijd (1450 tot 800 v.Chr.) en de vroege ijzertijd (800 tot 450 v.Chr.), die wijzen op een belangrijke aanwezigheid in deze regio tijdens die periodes. De vondsten worden beschreven in Antiquity van 27 maart 2025.
Een metallurgische “necropolis”
De Somló-heuvel, op 431 meter hoogte, is gespaard gebleven van steengroeven en torent hoog boven de Marcal-vallei uit. Hoewel de heuvel al bekend was bij onderzoekers in de 19e eeuw, is pas recentelijk opnieuw systematisch onderzoek gestart. Met behulp van LiDAR vanuit de lucht en metaaldetectoren kon een gebied worden geïdentificeerd dat tussen de 13e en de 6e eeuw v.Chr. waarschijnlijk dichtbevolkt was.
In monumentale grafheuvels waren ongeveer 900 metalen voorwerpen zorgvuldig begraven, sommige in keramische potten met sieraden, wapens, gereedschap en zelfs barnsteen, resten van stoffen, slagtanden van wilde zwijnen en tamme varkens.
De onderzoekers vonden ook het eerste voorbeeld van een keramische pot in West-Hongarije die dateert uit het einde van de late bronstijd. “De hypothese van een depot in keramische potten werd voor deze periode wel geopperd, maar nooit gedocumenteerd”, schrijven ze in de studie, eraan toevoegend dat sommige potten ook resten van linzen en gierst bevatten, destijds basisvoedingsmiddelen.
De wetenschappers hebben twee soorten praktijken rond deze depots (hoards) geïdentificeerd: sommige lijken verband te houden met rituele activiteiten, andere met het beheer van metaalvoorraden. De aanwezigheid van talrijke stukjes brons, druppels, gietresten en gefragmenteerde ingots wijst erop dat de site waarschijnlijk metaalbewerkingsateliers huisvestte. Een ongelooflijke speerpunt in alpine stijl (Alpine-style spearhead), een bronzen speerpunt die kenmerkend is voor de late bronstijd in Midden-Europa en een van de meest spectaculaire voorwerpen van de site is, zou ter plaatse kunnen zijn vervaardigd.
Een belangrijke site uit de protohistorie
“De opgegraven schatten getuigen van een complexe en bewuste traditie van thesaurisatie [het begraven van waardevolle voorwerpen] op de heuvel van Somló”, concluderen de auteurs van de studie. Maar hun onderzoek toont aan dat Somló Hill niet zomaar een heiligdom was. Het was een echte woonplaats, die ononderbroken bewoond was vanaf de late bronstijd tot de ijzertijd. De bewoners vormden stammen of clans, die werden geregeerd door elite krijgers. De Somló-heuvel is daarmee een belangrijke vindplaats voor de prehistorie van Midden-Europa, met name voor de weinig gedocumenteerde Hallstatt B-cultuur (ca. 1080-900 v.Chr.), de overgangsperiode tussen de bronstijd en de ijzertijd.
Het project, dat wordt ondersteund door het Hongaars Nationaal Museum (Magyar Nemzeti Múzeum), zal de komende jaren worden voortgezet met nieuwe opgravingen rond het zuidoostelijke plateau, het epicentrum van de vondsten. Dankzij drone-opnames, geofysische analyses en koolstofdatering van dierlijke resten die in de afzettingen zijn gevonden, hopen de onderzoekers binnenkort een nauwkeurige chronologie van de gebeurtenissen op te stellen. En misschien kunnen ze dan ook achterhalen of deze schatten in een huiselijke of rituele context zijn begraven.
