Recente archeologische vondsten in Zuidoost-Azië zetten ons traditionele begrip van de ontwikkeling van menselijke technologieën op zijn kop. Stenen werktuigen die zijn gevonden in de Filippijnen, Indonesië en Oost-Timor tonen aan dat de maritieme beschavingen in deze regio 40.000 jaar geleden al beschikten over geavanceerde navigatie- en vistechnieken. Deze vondsten zetten vraagtekens bij bestaande theorieën die de belangrijkste innovaties van het paleolithicum voornamelijk in Afrika en Europa situeerden.
De prehistorische maritieme revolutie in Zuidoost-Azië
Een studie gepubliceerd in het Journal of Archaeological Science door onderzoekers van de Ateneo de Manila University zet onze klassieke visie op de technologische ontwikkeling van de mens op zijn kop. Een grondige analyse van stenen werktuigen die op verschillende archeologische vindplaatsen op eilanden zijn ontdekt, biedt nieuwe inzichten in de maritieme vaardigheden van prehistorische volkeren.
Deze artefacten vertonen sporen die wijzen op de verwerking van plantaardig materiaal, met name de winning van vezels die werden gebruikt voor het maken van touwen, netten en trossen. Deze elementen vormden de essentiële componenten voor de bouw van boten en de beoefening van de diepzeevisserij, veel eerder dan tot nu toe werd aangenomen.
Op de archeologische vindplaatsen zijn ook vishaken, netten en netgewichten gevonden, samen met botresten van pelagische soorten zoals tonijn en haai. Deze combinatie wijst niet alleen op geavanceerde maritieme vaardigheden, maar ook op een grondige kennis van het migratiegedrag en de seizoensgebondenheid van vissen.
De omvang van deze vondsten spreekt de hypothese dat de eerste migraties naar de eilanden van Zuidoost-Azië passief plaatsvonden op eenvoudige bamboevlotten radicaal tegen. Onderzoekers beweren nu dat deze verplaatsingen hoogopgeleide zeevaarders vereisten, die in staat waren om reizen in diep water naar verre bestemmingen te plannen en uit te voeren.
Technologisch bewijs dat de menselijke geschiedenis herschrijft
Een van de grootste uitdagingen bij het bestuderen van oude maritieme technologieën is het behoud van organisch materiaal. Hout en plantaardige vezels, die waarschijnlijk werden gebruikt voor de paleolithische scheepsbouw, breken snel af en laten weinig sporen achter in de archeologische archieven.
De innovatieve methodologie van het onderzoeksteam heeft deze moeilijkheid weten te omzeilen. Microscopische analyse van de stenen werktuigen bracht sporen van slijtage aan het licht die kenmerkend zijn voor het bewerken van planten, wat indirect maar solide bewijs levert voor het gebruik van geavanceerde plantentechnologieën.
Volgens Riczar Fuentes en Alfred Pawlik, hoofdauteurs van de studie, bevestigt de aanwezigheid van zo’n geavanceerde maritieme technologie in het insulaire Zuidoost-Azië de uitzonderlijke vindingrijkheid van de prehistorische bevolking van deze regio. Deze ontdekkingen plaatsen de Filippijnen en de aangrenzende gebieden nu als een belangrijk centrum van technologische innovatie van tienduizenden jaren geleden.
De onderzoekers benadrukken ook dat deze kennis op het gebied van scheepsbouw waarschijnlijk de basis heeft gevormd voor de maritieme tradities die vandaag de dag nog steeds in dit deel van de wereld voortleven. Deze culturele continuïteit getuigt van het cruciale belang van deze vroege innovaties voor de langetermijnontwikkeling van de eilandgemeenschappen in Zuidoost-Azië.
Een nieuwe kijk op prehistorische migraties
De grote vraag die onderzoekers al lang intrigeerde, betrof de vroege bevolking van de eilanden in Zuidoost-Azië. Hoe konden zulke afgelegen gebieden worden gekoloniseerd in een tijd waarin men veronderstelde dat de navigatietechnieken nog rudimentair waren?
De nieuwe ontdekkingen geven een duidelijk antwoord. De prehistorische bevolkingsgroepen in deze regio waren geen toevallige reizigers, maar ervaren zeevaarders die over de nodige kennis en gereedschappen beschikten om complexe en risicovolle zeereizen te ondernemen.
De identificatie van scheepsbouwmaterialen en -technieken, zelfs op basis van indirect bewijs, is van fundamenteel belang om te begrijpen hoe mensen zich door deze gefragmenteerde eilandgebieden konden verplaatsen. Deze verplaatsingen waren geen toeval, maar het resultaat van geavanceerde technische vaardigheden en een verfijnd begrip van de mariene omgeving.
Door de chronologie van maritieme innovaties met enkele millennia terug te brengen, dwingen deze ontdekkingen ons om de geschiedenis van de technologische ontwikkeling van de mensheid volledig te herzien. Zuidoost-Azië lijkt nu een belangrijke bron van innovatie te zijn geweest, die gelijktijdig of zelfs eerder was dan de technologische ontwikkelingen in andere delen van de wereld.
